Βαγγέλης Παπαθανασίου: Αυτοδίδακτος και ξεχωριστός

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου αποτελεί τον πιο διάσημο Έλληνα μουσικοσυνθέτη ηλεκτρονικής μουσικής διεθνώς, χωρίς ωστόσο να μάθει ποτέ να διαβάζει ή να γράφει παρτιτούρα. Εντούτοις το ταλέντο του αιχμαλώτισε και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αιχμαλωτίζει εκατομμύρια θαυμαστών σε όλο τον κόσμο από το Χόλυγουντ μέχρι το Λονδίνο και την μακρινή Ιαπωνία.

Ο Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου όπως είναι το πλήρες όνομα του συνθέτη, γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1943 στην Αγριά Βόλου. Από την ηλικία των 4 ετών μόλις, η ιδιαίτερη κλίση του στη μουσική ήταν εμφανής και σε ηλικία 6 ετών έδωσε την πρώτη του παράσταση σε κοινό παίζοντας δικές του συνθέσεις στο πιάνο χωρίς να έχει λάβει καμία μουσική εκπαίδευση...

Αν και η οικογένεια όσο και οι δάσκαλοί του είδαν το μοναδικό χάρισμα που είχε και τον παρότρυναν να διευρύνει τις γνώσεις του επάνω στη μουσική, ο Παπαθανασίου δεν θέλησε ποτέ να παρακολουθήσει μαθήματα. Η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργεί τη δική του μουσική όπως ακριβώς την άκουγε και την αισθανόταν εκείνος. Το να γίνει σολίστ στο πιάνο ή σε κάποιο άλλο μουσικό όργανο δεν ήταν εκείνο που τον γέμιζε. Σπούδασε ωστόσο κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα.

Η δεκαετία του ΄60 θα βρει τον νεαρό συνθέτη να σχηματίζει το συγκρότημα των Forminx στην Ελλάδα και να σημειώνει τεράστια επιτυχία. Όμως τα ελληνικά σύνορα δεν θα φανούν ικανά να τον συγκρατήσουν καθώς το πάθος του για τη μουσική θα τον οδηγήσει το 1968 στο Παρίσι. Εκεί μαζί με τον άλλο μεγάλο Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο θα σχηματίσουν τους Aphrodite’s Child και θα καταφέρουν να γίνουν το πιο δημοφιλές μουσικό σχήμα στην Ευρώπη εκείνη την περίοδο.

Η καριέρα του Παπαθανασίου πήγαινε από το καλό στο καλύτερο ενώ η επιθυμία και η ασταμάτητη δίψα του για δημιουργία και εξερεύνηση νέων μουσικών δρόμων θα τον οδηγήσει όντας ακόμα μέλος του συγκροτήματος να ασχοληθεί και με άλλα projects. Το 1970 συνέθεσε τη μουσική για μια ταινία του Henry Hapier, ενώ ασχολήθηκε και με τη μουσική σε ντοκυμαντέρ για την άγρια ζωή με τον γάλλο σκηνοθέτη Frederic Rossif, τα οποία σημείωσαν μεγάλη επιτυχία, μάλιστα το πρώτο που κυκλοφόρησε ήταν το L’apocalypse des animaux το 1973 ενώ και το Opera Sauvage ξεχώρισε επίσης.

Το Παρίσι θα τον αναδείξει αλλά μετά τη διάλυση των Aphrodite’s Child, ο Παπαθανασίου θα βρει το επόμενο μουσικό του καταφύγιο στο Λονδίνο όπου παραμένει μέχρι και σήμερα. Εκεί θα συνθέσει μερικά από τα πιο σημαντικά του έργα όπως, Albedo 0.39, Spiral, Heaven & Hell, China, Beaubourg και See you later ενώ η διεθνής του αναγνώριση είναι πλέον γεγονός. Η δεκαετία του 1980 θα αποτελέσει μια δεκαετία σταθμό για την καριέρα του καθώς συνεργάζεται με την μεγάλη ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά αλλά και με τον μουσικό του συγκροτήματος Yes, Jon Anderson με τον οποίο θα ηχογραφήσουν αρκετά μουσικά άλμπουμς.

Η μεγάλη επιτυχία ωστόσο συνάντησε την ευρύτερη αποδοχή από όλα τα κοινωνικά στρώματα το 1982 όταν ο συνθέτης θα αποσπάσει το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού για την ταινία ‘Οι Δρόμοι της Φωτιάς’. Η μουσική αυτή σύνθεση συνεχίζει ακόμα και σήμερα να προκαλεί συγκίνηση στο άκουσμά της καθώς έχει συνδεθεί άρρηκτα με τον ελληνικό πολιτισμό και το ολυμπιακό ιδεώδες.

Οι επόμενες συνεργασίες του με τους Ρίντλεϋ Σκοτ, Κώστα Γαβρά και Koreyoshi Kurahara στις ταινίες Blade Runner, Missing και Antarctica αντίστοιχα θα αφήσουν όχι μόνο εποχή αλλά θα αποδείξουν και το πόσο σημαντικός καλλιτέχνης υπήρξε και συνεχίζει να είναι. 

Λίγο αργότερα, ο Παπαθανασίου θα ασχοληθεί και με μουσικά έργα για το θέατρο και το χορό. Η μουσική που έγραψε για την παράσταση Ηλέκτρα με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά και σκηνοθέτη τον Μιχάλη Κακογιάννη γνώρισε μεγάλη επιτυχία ενώ την ίδια περίοδο ο συνθέτης εμπνεύστηκε και τη μουσική για τα μπαλέτα Frankenstein – Modern Prometheus και The beauty and the beast το 1985 και το 1987 αντίστοιχα που ερμήνευσε το Royal Ballet στο Covent Garden του Λονδίνου.

Στα τέλη της δεκαετία του 1980 ο Παπαθανασίου τιμήθηκε με τη μεγάλη διάκριση Max Steiner Award για τη σύνθεση διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής θέτοντας για μια ακόμα φορά το όνομά του στους κορυφαίους του είδου.

Το 1990 ο Παπαθανασίου θα εκδώσει το άλμπουμ του The City ενώ θα διευθύνει ζωντανά τη μουσική για το Ευρωπαϊκό γεγονός Eureka το οποίο έλαβε χώρα στην Ολλανδία παρουσιάζοντας τη δουλειά του σε πάνω από 250.000 άτομα. Μάλιστα την ίδια χρονιά στα πλαίσια της Διεθνούς Ημέρας Ποίησης ήταν ο οικοδεσπότης μια βραδιάς στο Ηρώδειο με πρωταγωνιστές τη Fanny Ardant, την Markella Hatziano και τον Alan Bates.

Λϊγο καιρό αργότερα θα δημιουργήσει πάλι για τον κινηματογράφο αυτή τη φορά συνεργαζόμενος με τον Ρομάν Πολάνσκι για την ταινία του Bitter – Moon ενώ δεν θα σταματήσει εκεί, γράφοντας μουσική και για άλλες πολύ επιτυχημένες ταινίες όπως το γνωστό 1492: Conquest of Paradise με το οποίο κατάφερε να κερδίσει και το βραβείο Echo Awards αλλά και το βραβείο Golden Lion για το καλύτερο κινηματογραφικόsoundtrack. Το άλμπουμ μάλιστα έγινε πλατινένιο σε 17 χώρες. 

Οι συνεργασίες του Παπαθανασίου συνέχιζαν να είναι η μία καλύτερη από την άλλη. Σε αυτές ανήκει και εκείνη με τον Jaques Yve Cousteau για τον οποίο επιμελήθηκε αρκετές μουσικές που πλαισίωναν τις ταινίες του. Σε αυτές ανήκουν και οι μουσικές στην ταινία We cannot permit, η οποία προβλήθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του 1992 για το περιβάλλον με τίτλο Earth που έλαβε χώρα στο Ρίο της Βραζιλίας.

Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε τα άλμπουμ Voices, Portraits και Oceanic ενώ συνεργάστηκε με τον πολύ επιτυχημένο Έλληνα σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή γράφοντας τη μουσική για την ταινία του Καβάφης αποσπώντας και πάλι διθυραμβικές κριτικές αλλά και πολλά βραβεία, ενώ συνεργάστηκε και με τον Όλιβερ Στόουν γράφοντας τη μουσική για την ταινία του Μέγας Αλέξανδρος. Ο Παπαθανασίου έχει ωστόσο γράψει τη μουσική και για την ταινία του Σμαραγδή El Greco η οποία διακρίθηκε επίσης. 

Η παρουσία του Παπαθανασίου είναι συνυφασμένη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας καθώς το 1999 συνέθεσε τη μουσική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και αποκάλυψε και το επίσημο έμβλημα των Αγώνων, ενώ είχε κάνει και τη μουσική για την τελετή παράδοσης την ολυμπιακής φλόγας τόσο στο Σύδνεϋ όσο και από το Σύδνεϋ στην Αθήνα.

Στην προσωπική του ζωή ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έχει κάνει δύο γάμους ενώ δεν έκανε παιδιά θέτοντας τη μουσική ως κύρια απασχόλησή του. Όπως έχει αναφέρει ο ίδιος οι συχνές του μετακινήσεις σε όλα τα μέρη της γης λόγω των μουσικών του υποχρεώσεων δεν θα του άφηναν όσο χρόνο θα ήθελε για τη σωστή ανατροφή ενός παιδιού όπως εκείνος θα σχεδίαζε.

Η μουσική πορεία του Βαγγέλη Παπαθανασίου είναι συνυφασμένη με την ποιότητα αλλά και την μεγάλη αποδοχή του κοινού ανατρέποντας εκ βάθρων όσους πιστεύουν ότι η ποιοτική μουσική δεν μπορεί να αγαπηθεί από την πλειοψηφία των ακροατών.

Τρία πράγματα που δεν ξέρατε για τον Βαγγέλη Παπαθανασίου.

·         Το 1995 το International Astronomical Union’s Minor Planet Center έδωσε το όνομά του στον Αστεροειδή 6354 ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα.

·         Επίσης, το 1995 τέθηκε επικεφαλής της εκστρατείας σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη για την εξαγορά του έργου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου St. Peter.

·         Το 2001 η μουσική του σύνθεση Mythodea επιλέχτηκε από τη NASA να συνοδεύσει την αποστολή στο διάστημα με τίτλο Mars Odyssey Mission και μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Capital.gr 30 – 6 – 2012