Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Το «σύνδρομο Zara»


Παπαδημητρίου Λένα


Τι είναι το «χάσμα αυτοπεποίθησης»; Γιατί πλήττει σε συντριπτικό ποσοστό το γυναικείο φύλο; Και τι σχέση έχει ένα παλιό σακάκι με τον φόβο του επαίνου;

Προ ημερών έτυχε να κάνω μια αυθόρμητη φιλοφρόνηση σε μια γνωστή που συνάντησα στο σουπερμάρκετ. Δεν θυμάμαι αν της είπα κάτι για τα μαλλιά της ή για το μακιγιάζ της. Θυμάμαι, πάντως, την αντίδρασή της. Κοίταξε αμήχανα δεξιά και αριστερά, μου είπε κάτι σαν «Σιγά... Τα χάλια μου έχω σήμερα» και άλλαξε την κουβέντα σαν να την είχα μόλις κατηγορήσει για παραμέληση ανηλίκου. Φόβος του επαίνου. Ενα από τα κλασικά συμπτώματα του «χάσματος αυτοπεποίθησης» (confidence gap) που πλήττει αδιακρίτως τον γυναικείο πληθυσμό. Ετσι τουλάχιστον το βάφτισαν σε πρόσφατο άρθρο τους στο περιοδικό «The Atlantic» η Κλερ Σίπμαν, δημοσιογράφος του ABC News, και η Κέιτι Κέι, παρουσιάστρια ειδήσεων του BBC World News, αναζητώντας τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να μην έχουν υψηλές βλέψεις για τον εαυτό τους...


Δεν είναι ότι και οι άνδρες δεν βιώνουν συχνά αυτά τα χαοτικά «κενά» αυτοπεποίθησης. Η διαφορά, λένε οι ειδικοί, είναι ότι δεν αφήνουν αυτά τα «κενά» να τους κρατήσουν πίσω στη σταθερή και μεθοδευμένη «ανάρρησή» τους (π.χ. στην ανώτερη στελεχική κλίμακα). Διότι οι άνδρες στην πλειονότητά τους πάσχουν από αυτό που ένας καθηγητής στο Columbia Business School είχε την τόλμη να βαφτίσει «honest overconfidence», δηλαδή «ειλικρινή υπεραυτοπεποίθηση» (κάτι σαν την «υπερφονικότητα» του Ψυχρού Πολέμου). Ενδεικτική μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ το 2011. Οι συμμετέχοντες (όλοι άρρενες) που εκλήθησαν να αξιολογήσουν τις επιδόσεις τους σε μια σειρά από μαθηματικά προβλήματα τις έκριναν πολύ ανώτερες (κατά 30%) από όσο πραγματικά ήταν.
Εικάζω ότι υπάρχουν πολύ πιο απλά πειράματα για να αντιληφθεί κανείς αυτή τη μαγική ιδιότητα. Πάρτε μια ντουζίνα αγοράκια οκτώ ετών που παίζουν μπάσκετ, δώστε τους μία μπάλα και βάλτε τα να ρίξουν χαλαρά από τρία σουτάκια. Αν προηγουμένως τα ρωτήσετε πόσα καλάθια θα καταφέρουν να βάλουν, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι καμία φωνή δεν θα ακουστεί να λέει: «Δεν έχω κάνει αρκετή προπόνηση για να βάλω τρία καλάθια» ή «Και αν δεν τα πάω καλά;» (και αν βεβαίως ακουστεί κάτι τέτοιο, ο προπονητής ή ο πατέρας θα αναλάβουν να επαναφέρουν το απολωλός πρόβατο στην τάξη).

Από την άλλη πλευρά, το να ζητάς «υπερ-αυτοπεποίθηση» από μια γυναίκα είναι σαν να προσεύχεσαι για νεροποντές στην έρημο Ατακάμα. Ακόμη και αυτή η grande dame του Facebook, Σέριλ Σάντμπεργκ, συγγραφέας του μπεστ σέλερ και της φιλοσοφίας «Lean Ιn» («Βγείτε μπροστά»), δεν είχε διστάσει να ομολογήσει ότι φοβάται μήπως καταπιάνεται με κάτι ανώτερο των δυνάμεών της: «Υπάρχουν ακόμη και σήμερα ημέρες που νιώθω ότι "κλέβω", ότι στην πραγματικότητα δεν αξίζω τη θέση την οποία έχω». Αυτή η συγκεκριμένη φράση μού θύμισε το τέχνασμα του Ντέιβιντ Γκέφεν (της DreamWorks SKG), ο οποίος στα 21 του χρόνια ήταν τόσο αποφασισμένος να «ανέβει», που διάνθισε (επιτυχώς) το βιογραφικό του με ένα ψεύτικο πτυχίο από το UCLA. Δεν τον έπιασε ποτέ κανείς.

Οπως υπογραμμίζουν οι Κέι και Σίπμαν, στις γυναίκες κεντρικός αποτεφρωτήρας της αυτοπεποίθησης παραμένει η τελειομανία. Ατελείωτες έρευνες επιβεβαιώνουν ξανά και ξανά ότι πρόκειται για μια αποκλειστικά γυναικεία «πάθηση». Και πλήττει όλους τους τομείς: δουλειά, οικογένεια, εμφάνιση κ.ο.κ. Ενδεικτικό το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Hewlett-Packard πριν από μερικά χρόνια, διερευνώντας τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες απουσίαζαν από τις ανώτερες θέσεις της εταιρείας. Μια γρήγορη ματιά στους φακέλους του προσωπικού αποκάλυψε ότι οι εργαζόμενες της εταιρείας δεν θα χτυπούσαν ποτέ την πόρτα του διευθυντή να ζητήσουν προαγωγή, παρά μόνο αν ήταν 100% σίγουρες ότι διέθεταν τα προσόντα για τη συγκεκριμένη θέση. Οι άνδρες εργαζόμενοι, πάλι, με ένα 60% των προαπαιτούμενων προσόντων, ήθελαν να ζητήσουν από τον CEO να βγουν το ίδιο κιόλας βράδυ για drinks.
Εντελώς αυθαίρετα, αυτό το θηλυκό «χάσμα αυτοπεποίθησης» το έχω βαφτίσει «σύνδρομο Zara». Αν πεις σε μια μέση Ελληνίδα (συνέβαινε και προ κρίσης) «Τι ωραίο το σακάκι σου», η πιο πιθανή απάντηση που θα πάρεις δεν είναι ένα «Ευχαριστώ πολύ», αλλά ένα απολογητικό «Είναι ένα παλιό Zara» (ήτοι, «ούτε έχω δώσει πολλά λεφτά για αυτό ούτε το πήρα πρόσφατα»). Είναι ένας «φθηνός», αλλά αποτελεσματικός τρόπος αυτοϋπονόμευσης θηλυκού τύπου. Οι ειδικοί λένε ότι ξεπερνιέται, αλλά θέλει δουλειά. 

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Μαΐου 2014

http://www.tovima.gr/ 13 – 5 – 2014 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου